De oorsprong van de uitdrukking ‘break a leg’
De Engelse uitdrukking ‘break a leg’ wordt vaak gebruikt in de toneelwereld en andere podiumkunsten als een manier om iemand succes te wensen zonder het woord ‘succes’ daadwerkelijk uit te spreken. In tegenstelling tot wat je zou verwachten, is de betekenis van de zin positief bedoeld. Maar waarom zou je iemand iets slechts toewensen in de hoop dat het goed gaat? Dat heeft alles te maken met bijgeloof en traditie.
Bijgeloof in het theater
Theatermensen staan bekend om hun bijgelovige aard. Ze geloven dat het ongeluk brengt om iemand rechtstreeks ‘veel succes’ toe te wensen. Dit komt voort uit het idee dat het benoemen van goede dingen juist ongeluk aantrekt. In plaats daarvan gebruiken acteurs en actrices ironische of omgekeerde uitdrukkingen zoals ‘break a leg’ om voorspoed af te dwingen. Doordat iedereen weet wat ermee bedoeld wordt, heeft de uitdrukking zich stevig genesteld in de podiumcultuur.
Mogelijke theorieën achter de uitdrukking
Shakespeare en historische invloed
Een populaire theorie wijst naar Shakespeare en de vaak dramatische gebeurtenissen in zijn toneelstukken waarbij benen gebroken of verwond raakten. Hoewel er geen direct bewijs is dat Shakespeare zelf deze uitdrukking gebruikte, is het aannemelijk dat zijn invloed op het theater ertoe heeft bijgedragen dat een dramatische term als ‘break a leg’ in omloop kwam.
Het buigen van een knie
Een alternatieve verklaring komt van het buigen van een knie tijdens een applausmoment of een buiging. Sommige taalhistorici stellen dat ‘break a leg’ kan verwijzen naar het door de knie zakken als eerbetuiging aan het publiek, wat symbool kan staan voor een succesvolle uitvoering.
Fysieke toegang tot het podium
Weer een andere theorie stelt dat de uitdrukking voortkomt uit het moment waarop een acteur ‘door de beenspeling van het gordijn stapt’, wat suggereert dat iemand daadwerkelijk op het podium mag verschijnen. In dit geval zou ‘break a leg’ zoiets betekenen als: ‘Ik hoop dat je zo goed bent dat je het podium op moet’.
Gebruik van de uitdrukking vandaag de dag
Hoewel ‘break a leg’ voornamelijk in Engelstalige landen wordt gebruikt, hoor je het ook steeds vaker in Nederland, vooral in de culturele sector. Studenten aan toneelscholen, cabaretiers en muzikanten gebruiken het om elkaar steun toe te wensen vlak voor een optreden. Het is inmiddels uitgegroeid tot een vaste term binnen de podiumkunst en wordt begrepen als een teken van collegiale steun en hoop op een geslaagde prestatie.
Tot slot
‘Break a leg’ is dus geen verwensing, maar een ironische manier om succes te wensen. Door deze draai ontstaan er bijzondere, vaak grappige tradities die het vak extra kleur geven. Het gebruik ervan onderlijnt de rijke geschiedenis en het karakter van het theater. De volgende keer dat je iemand hoort zeggen ‘break a leg’, weet je precies waarom dat eigenlijk een compliment is.
